Yargıtay’ın “2022 Yılı Değerlendirme Basın Toplantısı”nda açıklamalarda bulunan Yargıtay Başkanı Mehmet Akarca, 2023 itibarıyla Yargıtay Ceza Genel Kurulu ile Yargıtay Hukuk Kurulu’nun yapısının 2017 öncesi sisteme geri döndüğünü, sabit sistem yerine değişken yapının getirildiğini belirtti.
Yargıtay’ın reform çalışmalarının etik, şeffaflık ve adli kalite olmak üzere üç ana sütun üzerine inşa edildiğini bildiren Akarca, adli kalite konusunun son 2 yıldan bu yana en öncelikli çalışma alanı olduğunu vurguladı.
Akarca, “Hepimizin üzerine titrediği yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı, yargıda dürüstlük, yargının şeffaflığı ve hesap verebilirliği ilkelerinin gerçek ve görünür olmasının en etkili yollarından biri adli kaliteyi artırmaktır.” ifadelerini kullandı.
“Yargıtay, gerekçeli kararlarıyla konuşur”
Mehmet Akarca, Yargıtay’ın içtihat birliğini sağlamasının ve yargı hizmetinin kalitesini artırmasının en etkili aracının gerekçeli kararlar olduğuna işaret etti. Yaklaşık 2 yıldır gerekçeli karar kalitesinin yükseltilmesi amacıyla çalışmalar yürütüldüğünü dile getiren Akarca, şöyle devam etti:
“Yargıtay, gerekçeli kararlarıyla konuşur. Temyiz mahkemeleri bakımından gerekçe hukuki güvenliği ve öngörülebilirliği sağlar, gereksiz davalar açılmasını veya kanun yollarına başvurulmasını önler, halkın yargıya duyduğu güveni korur ve artırır. Tutarlı ve istikrarlı gerekçeli kararlar, uyuşmazlıkların nasıl çözüleceği konusunda somut ve detaylı bir rehberlik sunarak kanun önünde eşitliği ve içtihat birliğini güçlendirir. Sonuç olarak, kaliteli gerekçeli karar, kaliteli adalettir”
Bu kapsamda Gerekçeli Karar Yazım Rehberi’nin oluşturulduğunu bildiren Akarca, şöyle devam etti:
“Rehberde yer alan en önemli yapısal reform temyiz nedenlerinin kararda özetlenecek olmasıdır. Burada temyiz sebeplerinin tamamının yazılması gerekmiyor AİHM içtihatlarına göre. Temyizin odaklandığı ana noktaların vurgulanması yeterli görülmektedir. Bu şekilde bireyler, ileri sürdükleri temyiz nedenlerinin hangi sebeple yerinde görülmediğini karardan anlayabileceklerdir. Bu reformla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin verdiği ihlal kararlarının tekrarlanması da önlenecektir. Yargıtay kararlarının gerekçeli olması, istinaf ve ilk derece mahkeme kararlarının kalitesini de olumlu etkileyecektir.”
“Yapay zeka tabanlı Yargıtay İçtihat Merkezi haziranda faaliyete geçecek”
Yargıtay Başkanı Akarca, son yıllarda dünyada yargının hızla dijitalleştiğini, dijitalleşme için de belli standartların olması gerektiğini dile getirdi. Gerekçeli Karar Yazım Rehberi’nin teknolojik imkanların etkili kullanılması sayesinde hatasız, çabuk ve daha kolay şekilde kararların yazılmasını sağlayacağını söyleyen Akarca, Yargıtay kararlarının erişilebilir olmasının da hukukun eşit şekilde uygulanması bakımından büyük önem taşıdığını vurguladı.
Bu kapsamda daha önce Yargıtay Dergisi’nin, 2015’ten itibaren de karar özetlerinin kurumun internet sitesinde yayımlanmaya başladığını anımsatan Akarca, bunların yeterli olmadığını, Yargıtay İçtihat Merkezi adı verilen sistemin yapay zeka tabanlı şekilde geliştirilmesi fikrinin doğduğunu belirtti.
Yapay zeka tabanlı sistemin aranan kararların kolayca bulunmasına imkan sağlayacağını dile getiren Akarca, “Yapay zeka destekli Yargıtay İçtihat Merkezi, en geç haziranda faaliyete geçecek olup, bu sistem büyük ölçüde Gerekçeli Karar Yazım Rehberi’ne göre tasarlanmıştır.” ifadelerini kullandı.
Akarca, Yargıtay’ın reform çalışmalarının önemli başlıklarından birinin de eğitim çalışmaları olduğunu vurguladı.
“2023’e devreden derdest dosya sayısı 420 bin”
Yargıtay Başkanı Akarca, Yargıtay’daki dosya sayılarına ilişkin istatistikleri de paylaştı.
Son yıllardaki dosya sayılarının azaldığını vurgulayan Akarca, şunları kaydetti:
“31 Aralık 2022 tarihi itibarıyla Yargıtay hukuk dairelerinde 153 bin 378 karar çıkarılmış, ceza dairelerinden 202 bin 2 karar çıkarılmış, böylece toplam 355 bin 380 karar çıkarılmıştır. Cumhuriyet Başsavcılığımızda ise çıkan dosya sayısı 199 bin 905’tir. 31 Aralık 2022 tarihi itibarıyla derdest olan, halen elimizde kalan dosya sayısı ise hukuk daireleri ve Hukuk Genel Kurulu’nda toplam 64 bin 126, ceza daireleri ile Ceza Genel Kurulu’nda toplam 293 bin 233, Cumhuriyet Başsavcılığında ise 62 bin 928 dosya bulunmaktadır. Genel toplam itibarıyla 2022 sonunda 2023’e devrettiğimiz derdest dosya sayımız halen 420 bin 287’dir. Derdest dosya sayısının 2016 yılı sonunda 1 milyon 438 bin 785, 2017 yılı sonunda ise 1 milyon 179 bin 27 olduğu dikkate alındığında, bölge adliye mahkemelerinin faaliyete geçmesi ile birlikte son 6 yıl içerisinde Yargıtay’ın derdest dosya sayısında önemli bir azalmanın olduğu ortaya çıkmaktadır. Hiç şüphe yok ki ortalama görülme süreleri de dosya sayısının azalmasına bağlı olarak kısalacaktır.”
