Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 21.12.2023 tarihli toplantısında; 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun Geçici 7. maddesinin ikinci fıkrası kapsamındaki lisans sahibi bir tüzel kişinin bir takvim yılı içerisinde lisansına kayıtlı olan yıllık elektrik enerjisi üretim miktarının piyasada satabileceği oranının 2024 yılı için %50 uygulanmasına karar verilmiştir.
Öncelikle Kurul’un bu konuya yönelik kararının, EPDK‘nın ilgili işleme konu kararı almasına yetki açısından haiz olup olmadığı bakımından incelenmesi gerekmektedir. 4628 sayılı ‘‘Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’’un 5. maddesinin 5-g fıkrası uyarınca Kurul, otoprodüktör ve otoprodüktör gruplarının kendi veya ortaklarının ihtiyaçları dışında satışa sundukları elektrik enerjisi miktarına ilişkin yüzdeleri yayımlamaya ve gerektiğinde revize etmeye yetkilidir.
4628 sayılı eski Elektrik Piyasası Kanunu’nda “otoprodüktör”, esas olarak kendi elektrik enerjisi ihtiyacını karşılamak üzere elektrik üretimi ile iştigal eden tüzel kişi; “otoprodüktör grubu” ise esas olarak ortaklarının elektrik enerjisi ihtiyacını karşılamak üzere elektrik enerjisi üretimi ile iştigal eden tüzel kişi olarak tanımlanmıştır.
Ayrıca eski Elektrik Piyasası Kanunu’nda bir otoprodüktör ya da otoprodüktör grubunun, ürettiği elektrik enerjisinin, bir takvim yılı içinde %20’sini aşmamak kaydıyla Kurul tarafından belirlenecek orandaki miktarını rekabet ortamında satabileceği, olağanüstü hallere münhasır olmak üzere, Kurul’un bu oranı yarısı kadar artırabileceği düzenlenmiştir.
Bir tesisin veya kişinin kendisi tarafından tüketilmesi amacıyla elektrik üretmesini sağlayan “Otoprodüktör Lisansı” 2013 yılında yürürlüğe giren 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu (“EPK”) ile yürürlükten kaldırılmış, lisans türlerinden çıkartılmış ve önceden bu lisansa sahip olan kişilere üretim lisansı verilmiştir. EPK’nın geçici 7. maddesinin 2. fıkrası kapsamında EPK’nın yürürlüğe girdiği tarihten önce özelleştirilen kuruluşlar tarafından işletilmekte olan tesisler için, 4628 sayılı Kanun hükümlerine göre verilen otoprodüktör lisanslarının üretim lisansına dönüştürüleceği, bu kapsamdaki lisans sahiplerinin bir takvim yılı içinde elektrik enerjisi üretim miktarının en fazla yüzde yirmisini piyasada satabileceği ve arz güvenliği açısından ihtiyaç duyulacak hallere münhasır olmak üzere, Kurul’un bu oranı artırabileceği düzenlenmiştir.
Komisyon raporunda yer alan gerekçeye göre bu düzenleme yapılırken üretimin piyasaya arzı öngörülerek ekonominin arz-talep yaklaşımı esas alınmıştır. Bu kapsamda üretim faaliyeti gösterilen her türlü işletmede üretilen elektriğin olabildiğince kısıtsız ve engelsiz olarak piyasaya arz edilmesini sağlayan bir piyasa yapısı öngörülmüştür.
EPK’nın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren Kurul tarafından alınan kararlar doğrultusunda lisans sahibi bir tüzel kişinin bir takvim yılı içerisinde lisansına kayıtlı olan yıllık elektrik enerjisi üretim miktarının piyasada satabileceği oranı 2014, 2016, 2018, 2019, 2020, 2021 ve 2022 yılları için %40; 2023 ve 2024 yılları için ise %50 olarak belirlenmiştir.
Bilindiği üzere elektrik enerjisi yüksek değerlerde depolanamadığından üretildiği anda tüketilmesi gereken bir enerji türüdür. Bu sebeple arz ve talebin dengelenebilmesi, yani talebi karşılayacak kadar üretimin yapılabilmesi açısından yeterli üretimi yapabilecek üretim tesisine ihtiyaç vardır. Ayrıca Türkiye’deki elektrik tüketiminin yıllara göre değişimi ve gelecekteki tüketim tahminleri incelendiğine, ülkedeki nüfus artışı, ekonomik büyüme, sanayileşme ve artan teknoloji kullanımı göz önünde bulundurulduğunda bu düzenlemenin yerinde olduğunu söylemek mümkündür.
