AB üyesi ülkeler tarafından 25 Mayıs’ta kabul edilen ve 12 Temmuz’da Resmi Gazete’de yayımlanan Yapay Zeka Yasası bugün itibarıyla yürürlüğe girdi. Bu yasa, dünya genelinde türünün ilk örneği olup, AB üyesi 27 ülke arasında yapay zeka düzenlemelerini standart hale getirmeyi amaçlıyor.
Yasanın Temel Amaçları ve Risk Grupları
Yasa, AB’deki yapay zeka sistemlerinin insan haklarına ve güvenliğine zarar vermemesi için oluşturuldu. Bu doğrultuda yapay zeka sistemleri, toplum üzerindeki olası zararlarına göre sınıflandırıldı ve risk derecesi arttıkça düzenlemeler de daha sıkı hale getirildi.
Yüksek ve Düşük Riskli Sistemler
- Yüksek Riskli Kategoriler: Ulaşım, sınav değerlendirmeleri, cerrahi işlemler, iş başvuruları, kredi değerlendirmeleri ve vize başvuruları gibi insan yaşamını ve sağlığını ciddi şekilde etkileyebilecek sistemler yüksek riskli olarak sınıflandırıldı.
- Düşük Riskli Kategoriler: Yapay zeka destekli video oyunları ve spam filtreleri gibi uygulamalar düşük riskli kategoride yer alıyor. AB Komisyonu, mevcut sistemlerin çoğunluğunun bu düşük riskli kategoride olduğunu belirtiyor.
Yasaklanan Uygulamalar
- Kabul Edilemez Riskler: Yüz tanıma sistemlerinin internet veya kapalı devre kameralar üzerinden kullanımı, iş ve eğitim alanlarında duygu tanıma, sosyal puanlama ve biyometrik sınıflandırma gibi uygulamalar yasaklandı.
- Manipülasyon İçeren Sistemler: İnsan davranışlarını manipüle eden veya zayıf yönlerinden yararlanan yapay zeka sistemleri de yasak kapsamına alındı.
Genel Amaçlı Yapay Zeka ve Özel Düzenlemeler
Metin, görüntü, video üretimi, yabancı dilde konuşma, hesaplama veya bilgisayar kodu yazma gibi geniş görevleri yerine getiren büyük ölçekli yapay zeka sistemleri için özel kurallar belirlendi. Bu sistemlerin piyasaya sürülmeden önce belirli şeffaflık kriterlerine uyması gerekecek.
Uyumsuzluk ve Cezalar
Yasa kurallarına uymayan şirketler, küresel cirolarına oranla büyük para cezalarıyla karşı karşıya kalacaklar. Yasaklı teknolojilerin kullanımı durumunda, şirketlere 35 milyon Euro veya küresel cirolarının %7’sine kadar para cezası uygulanabilecek. Diğer hükümlerin ihlali durumunda ise 15 milyon Euro veya cironun %3’üne kadar ceza verilebilecek.
Uygulama Takvimi
Yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte, yasaklar 6 ay sonra uygulanmaya başlayacak. Genel amaçlı yapay zeka modellerine yönelik yönetim kuralları ve yükümlülükler ise 12 ay sonra devreye girecek. Yasa, tüm boyutlarıyla 2 yıl sonra tamamen uygulanabilir olacak.