Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi, 4 Nisan 2025 tarihinde, yeni ve gelişmekte olan teknolojilerin ortaya çıkardığı özel zorluklar karşısında insan hakları savunucularının korunmasını güçlendirmeye yönelik önemli bir kararı (A/HRC/58/L.27/Rev.1) oy birliğiyle kabul etti.
Önemli ölçüde yeni alanları kapsayan ve Üye Devletlerin dijital çağda insan hakları savunucularını koruma yükümlülüklerini daha da geliştiren bu karar Norveç’in öncülüğünde hazırlanmıştır. Müzakere edilmesi ve onaylanmasına giden istişare sürecinde insan hakları savunucuları tarafından dile getirilen birtakım ihtiyaçlar da göz önünde bulundurulmuştur.
Kararda Üye Devletlere yapılan çağrılardan biri, biyometrik kitlesel gözetlemeden vazgeçmeleri ve uluslararası insan hakları hukukuna uygun olarak işletilmeyecekleri durumlarda yapay zekâ uygulamaları ve casus yazılımlar da dahil olmak üzere yeni ve gelişmekte olan teknolojilerin kullanımından ya da transferinden kaçınmaları ya da bunları durdurmalarıdır. Diğer bir çağrı ise Üye Devletlerin insan hakları savunucularının bilgiye erişimlerini, bilgiyi yaymalarını ya da güvenli ve emniyetli bir şekilde iletişim kurmalarını sekteye uğratmayı amaçlayan internet kesintilerinden, ağ kısıtlamalarından veya diğer tedbirlerden kaçınmaları şeklindedir.
İlk kez ve insan hakları savunucuları hareketi için büyük bir kazanım olarak, +25 Bildirgesine atıfta bulunulan karar, bu bildirgenin içeriği ile büyük ölçüde uyumludur. Bununla birlikte bazı yönleriyle yetersiz kalması bakımından bazı sivil toplum örgütleri tarafından eleştirilmektedir.
Kararın, kabul edilmesinin öncesinde zorlu ve uzun bir süreç çerçevesinde müzakere edildiği gözlemlenmiştir. Metin üzerinde anlaşmaya varmak için 12 oturum yapılması gerekmiş olup bu süreçte bazı Üye Devletlerin masaya yatırılan metni zayıflatmaya çalışan değişiklikler sunduğu görülmüştür.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği şimdi, dijital teknolojilerin insan hakları savunucuları için yarattığı riskleri ve bu endişelere yanıt vermeye yönelik en iyi uygulamaları değerlendirmek üzere üç bölgesel çalıştay düzenlemek ve bir rapor hazırlamakla görevlendirilmiştir.
24 Şubat 2025 ile 4 Nisan 2025 arasında gerçekleşen 58. Olağan Oturum çerçevesinde insan hakları ile ilgili olarak bu karar da dahil olmak üzere 32 önemli karar alınmıştır.
Karar, bu bağlantı üzerinden görüntülenebilmektedir.
