Geçtiğimiz hafta Sırbistan’ın başkenti Belgrad’da dikkat çekici bir toplantı gerçekleşti. Yüksek rütbeli Avrupa yetkilileri ve iş dünyasının önde gelen isimlerinden oluşan bir heyet, Sırbistan hükümeti tarafından düzenlenen “Stratejik Hammadde Zirvesi” için Belgrad’a geldi. Bu zirve, yalnızca bir mutabakat zaptı ile sonuçlandı, ancak katılımcılar arasında Alman Şansölyesi Olaf Scholz, Avrupa Yeşil Anlaşması’ndan sorumlu Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Maroš Šefčovič ve Avrupa Kalkınma ve Yeniden Yapılanma Bankası, KFW ve İtalyan Kalkınma Bankası gibi büyük Avrupa bankalarının CEO’ları yer aldı.
Alman otomobil devi Mercedes-Benz’in CEO’su da zirvede yer aldı. Peki, bu Avrupa siyaset ve iş dünyasının büyük isimleri Belgrad’da ne yapıyordu?
Lityum Anlaşmasının Önemi
Bu etkinlik, Šefčovič’in Sırbistan Enerji ve Maden Bakanı Dubravka Đedović Handanović ile imzaladığı mutabakat zaptının, Avrupa’nın yeşil sanayisi ve Sırbistan’ın ekonomisi için son derece önemli olabileceğini ortaya koydu. Sırbistan’da bu mutabakat zaptı, halk arasında “lityum anlaşması” olarak biliniyor.
Küresel madencilik devi Rio Tinto, 20 yılı aşkın süredir Sırbistan dağlarında demir ve diğer metaller arıyordu. 2004 yılında ise beklenmedik bir keşif yaptı: büyük bir lityum yatağı. Jadar bölgesinde bulunan bu yatağın, Avrupa’nın elektrikli araç üretiminin %30’unu karşılayacak kadar pil üretimi yapabileceği tahmin ediliyor. Sırbistan hükümeti, Avrupa’nın lityum talebinin en az %20’sini karşılamayı hedefliyor.
Madencilikte Yaşanan Zorluklar ve Kamu Tepkisi
Avrupa’nın yeşil dönüşümü için bu büyük lityum kaynağı, kıta için büyük bir rahatlama olacaktır. Ancak, Rio Tinto’nun madencilik faaliyetleri, çevresel endişeler ve halk tepkisi nedeniyle durduruldu. 2022 yılının Ocak ayında lisanslar iptal edildi ve proje durduruldu. Ancak, geçen hafta Belgrad’da imzalanan mutabakat zaptı, projeye yeni bir hayat verdi.
Geleceğe Dönük Büyük Adımlar
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić, proje hakkında iyimser konuşarak, sürecin şeffaf olacağını belirtti. Vučić, “Bu, Avrupa sanayisinin en iyilerinin Sırbistan’a geldiği bir gün. Ülkemiz için umut verici bir gün.” dedi. Alman Şansölyesi Scholz ise bu girişimi, Batı Balkan ülkelerinin Avrupa entegrasyonunu destekleyen bir adım olarak nitelendirdi.
Çevresel Endişeler ve Güvenceler
Ancak, lityum madenciliğinin çevresel etkileri konusundaki endişeler devam ediyor. Avrupa, çevresel standartlara uyulacağına dair güvence verirken, Šefčovič “En yüksek çevresel standartlara saygı göstereceğiz” dedi. Şansölye Scholz, projenin sadece en yüksek standartlara uyulması koşuluyla devam edebileceğini belirtti.
Sırbistan İçin Yeni Bir Dönem
Bu proje, Sırbistan’ın AB’ye üyelik hedeflerine ulaşmasına yardımcı olabilir. Sırbistan, Avrupa’nın yeşil dönüşümünün merkezi haline gelerek, yeni yatırımlarla ekonomisini güçlendirebilir ve Avrupa’nın gelecekteki mobilite çözümlerinde önemli bir rol oynayabilir.