Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM”) 22.02.2022 tarihli 2019/1450 Başvuru numaralı kararı (“Karar”) 5 Nisan 2022 tarihli 31802 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı. AYM, işçinin fazla çalışma ücretinin ödenmemesi nedeniyle mülkiyet hakkını ihlal ettiğine karar verdi.
Başvuru, fazla çalışma ücretinin ödenmesi istemiyle açılan davanın olaydan sonra yürürlüğe giren mevzuat hükmüne dayanılarak reddedilmesine yöneliktir.
İşveren, başvurucunun iş sözleşmesini tek taraflı olarak feshederek çalışana kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve yıllık izin ücreti alacağını ödemiştir. Ancak çalışan tarafından iş sözleşmesi sona erdikten sonra işçilik alacaklarının eksik ödendiği ve fazla çalışma ücretinin hiç ödenmediği gerekçesi ile işveren aleyhine dava ikame etmiştir. İlk derece mahkemesi, fazla çalışma yaptırmak isteyen işverenin çalışandan her yıl onay alınması gerektiğini belirterek davacı işçinin fazla çalışmaya yönelik taleplerini kısmen kabulüne karar vermiştir. İşveren karara karşı istinaf yoluna başvurmuştur. Bölge Adliye Mahkemesi, fazla çalışma onayının işçiden her yıl alınması gerekip gerekmediğini değerlendirerek 25/08/2017 tarihli yönetmelik değişikliği ile çalışandan her yılın başında onay alma şartının kaldırıldığını belirtmiştir. Bu kapsamda Bölge Adliye Mahkemesi, çalışanın iş sözleşmesi doğrultusunda yasal sınırlar içerisinde fazla çalışmayı kabul etmiş olduğu ve bu ücretin çalışanın asıl ücreti içerisinde olacağı kararlaştırıldığı gözetilerek çalışanın onayını geri almadığı sürece fazla mesai ücretine hak kazanamayacağı açıklanmıştır.
Çalışandan her yıl ayrı ayrı fazla çalışmaya ilişkin rıza alınmalı
Çalışan, fazla çalışma ücretinin ödenmediği, bu sebeple mülkiyet hakkının ihlal edildiğini ileri sürerek bireysel başvuruda bulunmuştur.
AYM Karar’ında özetle;
Çalışanın fazla çalışmaya onay vermesinin fazla çalışma ücreti talep hakkından vazgeçilmesiyle ilgisinin bulunmadığı,
İşçi, iş sözleşmesinde fazla çalışmasının karşılığının asıl ücretine dahil olduğunu kabul etmişse de işçi lehine fazla mesai ücreti alacağına hükmedilmemesi mülkiyet hakkını ihlal etmeyeceği,
İşçinin fazladan çalıştırılmasının kanuna uygun olmadığı hallerde önceden verilmiş rızanın varlığından hareketle fazla çalışma ücretinden feragat edildiği çıkarımı yapılamayacağı,
25.08.2017 tarihinden önceki mevzuat dikkate alındığında işçinin yılın başında onayı alınmaksızın fazla çalıştırılması emredici kurallara aykırılık teşkil edeceği,
Başvurucunun bireysel başvuruya konu fazla çalışmaları 25.08.2017 tarihinden önce gerçekleşmesi nedeniyle çalışandan her yıl ayrı ayrı fazla çalışmaya ilişkin rıza alınması gerektiği değerlendirilmiştir.
Bu kapsamda AYM, çalışandan iş sözleşmesi ile yalnızca ilk seneye ilişkin rıza alınmasının o dönem yürürlülükte olan mevzuata aykırı olduğu ve ilk yılın ardından yapılmış olan fazla çalışmalar için çalışana ücret ödenmemesinin çalışanın Anayasa’nın 35. Maddesi ile koruma altına alınan mülkiyet hakkının ihlaline sebep olduğuna hükmetmiştir.
İlgili Karar : https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/04/20220407-23.pdf