01.04.2022 tarihinde yayınlanan Resmi Gazete’de Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu Kararı uyarınca Kooperatifler/Yapı Kooperatiflerinin 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) kapsamında tacir sayılacağı yer aldı.
Bahsi geçen içtihadı birleştirme kararının gerekçesi ise aşağıda belirtildiği gibidir:
Kooperatifler, 21.04.2004 tarih ve 5146 sayılı Kooperatifler Kanunu’nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile yapılan değişiklikten önce 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 1. maddesinde “Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler ile özel idareler, belediyeler, köyler, cemiyetler ve dernekler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli teşekküllere kooperatif denir” şeklinde tanımlandı.
Ancak 21.04.2004 tarihinden sonraki değişiklik ile kooperatifler 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 1. maddesinde “Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklara kooperatif denir” olarak tanımlanır.
Kooperatifin tanımında gerçekleşen yukarıda bahsi geçen değişiklik ile kooperatifler “teşekkül” olarak değil “ortaklık/şirket” olarak yeniden tanımlanmıştır. Bu getirilen düzenleme ile kooperatiflerin tacir olarak sayılıp sayılmayacaklarına yönelik doktrin ve uygulamada birçok tartışma ortaya çıkar.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda ise madde 16/1’de ticaret şirketlerinin tacir olacağı düzenlenmiş, yine TTK madde 124/1’de de ticaret şirketlerinin kolektif, komandit, anonim, limitet ve kooperatif şirketlerden ibaret olduğu düzenlenir.
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu madde 3’te kooperatif ve şubelerinin ticaret siciline tescil olması gerektiği, yine aynı Kanun’un 7. maddesinde kooperatifin ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanacağı ve yine aynı Kanun’un 98. maddesinde bu Kanun’da aksine açıklama olmayan hususlarda TTK’daki anonim şirketlere ait hükümlerin uygulanacağı düzenlenir.
Belirtilen Kanun maddeleri uyarınca içtihadı birleştirme kararında 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu ile 6102 sayılı TTK’da yer alan düzenlemeler aşağıdaki gibidir.
- Kooperatiflerin nitelikleri itibarıyla ticaret şirketi ve bir ticari işletmenin işletilmesi kriterinden bağımsız olarak tacir oldukları belirtilmiştir.
- Kooperatiflerin; ticaret siciline tescilinin zorunlu olması ve bu yol ile tüzel kişilik kazanmasının, ticari defter tutmasının, ortaklık sermaye koyma borcunun olmasının, şirketlerle birlikte düzenleme yapılıp birleşme, bölünme ve tür değiştirme şartları düzenlenen ve iflasa tabi olmaları sebepleriyle tacir olarak sayılmaları gerektiği belirtilmiştir.