Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre, Anayasa Mahkemesi (AYM), 2018 tarihli 703 sayılı “Anayasa’da Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname”nin (KHK) iptal istemini karara bağladı. Yüksek Mahkeme, rektörlerin Cumhurbaşkanı tarafından atanmasına ilişkin düzenlemeyi Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti.
Rektör Atama Usulü Değişti
AYM’nin kararı, rektör atama usulünde önemli değişiklikler getiriyor. Dava konusu kuralın önceki halinde, rektörlerin devlet üniversitelerine atanmasında, Yükseköğretim Kurulu’nun (YÖK) aday gösterdiği kişiler arasından seçilerek Cumhurbaşkanı tarafından atanması düzenlenmişti. Vakıf üniversiteleri için ise mütevelli heyetinin YÖK’e teklifi ve YÖK’ün olumlu görüş vermesi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından atanması öngörülmüştü.
703 sayılı KHK ile yapılan düzenleme sonrası, YÖK’ün rektör atama sürecindeki rolü sona erdirilmiş, rektör atanma şartları ve görev süresi gibi hükümler madde metninden çıkarılmıştı.
Anayasa’ya Aykırılık Gerekçesi
AYM’nin iptal kararında, “Kural, kamu hizmetlerine girme hakkına ilişkin düzenleme içerdiğinden Anayasa’nın mülga 91. maddesi uyarınca KHK ile düzenlenemeyecek yasak alanda kalmaktadır. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa’nın mülga 91. maddesine aykırıdır, iptali gerekir.” ifadeleri yer aldı. Kararın, 12 ay sonra yürürlüğe girmesi kararlaştırıldı.
YÖK Üyelerinin Atanmasına İlişkin İptal
AYM, 2547 sayılı Kanun’un 6. Maddesi’nin (b) fıkrasının (5) numaralı bendinin, 703 sayılı KHK ile değiştirilmesine ilişkin düzenlemeyi de iptal etti. Bu düzenlemede, “21 üyeden oluşan YÖK’ün 7 üyesinin, Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) tarafından belirlenmesinin ardından Cumhurbaşkanı onayı ile görev başlayacağı”na ilişkin hüküm, “Cumhurbaşkanı tarafından atanması” şeklinde değiştirilmişti.
ÜAK’ın Rolü ve Nihai Atama
Kararda, ÜAK’ın YÖK’e üye seçen bir kuruluş olduğu, ancak yapılan değişiklikle ÜAK tarafından seçilen üyelerin doğrudan üye sıfatını kazanamadıkları ve nihai olarak bu sıfatı kazanmalarının Cumhurbaşkanı’nın takdirine bağlı kılındığı belirtildi. Bu düzenlemenin, Cumhurbaşkanının yürütme yetkisine ilişkin olduğuna işaret edildi.
Anayasa’ya Aykırılık Gerekçesi
Kararda, “Kuralın 6771 sayılı Kanun ile Anayasa’da yapılan değişikliklerle ilgisinin olduğu söylenemez. Bu itibarla kural, 7142 sayılı Kanun’un 1. maddesinin (1) numaralı fıkrasında belirtilen Anayasa’da yapılan değişikliklere uyum sağlamak amacı taşımadığından Anayasa’nın mülga 91. maddesi uyarınca verilen KHK çıkarma yetkisinin amaç ve kapsamı içinde değerlendirilmemektedir. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa’nın mülga 91. maddesine aykırıdır, iptali gerekir.” ifadeleri yer aldı.