Kripto varlıklara ve kripto hizmet sağlayıcılarına ilişkin yeni regulasyonları düzenleyen hükümler; 02.07.2024 (bugün) tarihli resmi gazete ile yürürlüğe girmiştir. Özellikle iş dünyasında ve finans merkezlerinde beklenen ve takip edilen tasarının TBMM onayından geçerek yasalaşması ile; kripto varlıklar ve hizmet sağlayıcılar ile ilgili bağlayıcı ve yaptırıma tabi bir çok dikkat çekici yenilik meydana gelmiştir. Bu bağlamda; özellikle kripto hizmet sağlayıcılarının uyum sürecine hızlıca entegre olmaları kritik önem arz edecektir.
Resmi Gazetede yer alan yeni düzenlemelere ilişkin bilgilendirmeleri ve değerlendirmeleri aşağıda kısaca paylaşmaktayız.
- Düzenlemeyle birlikte kripto varlıklar ilk kez gayri maddi varlık olarak tanımlanmış, cüzdan, kripto varlık, kripto varlık hizmet sağlayıcı, kripto varlık saklama hizmeti, platform, Tubitak gibi yeni tanımlamalar kanuna eklenmiştir.
- Kripto varlık alanında faaliyet gösterebilmek için Sermaye Piyasası Kurulu’nun izni gerekmektedir. Faaliyat izni / lisans başvurusu için ise; yürürlüğe girme tarihinden itibaren bir aylık süre tanınacaktır. Alınacak izin başvurusunda hizmet sağlayıcıların Kurul tarafından belirlenen (ve aşağıda da açıklandığı üzere sonradan belirlenecek olan) usul ve esaslara uygun faaliyet göstereceğinin de beyan edilmesi gerekecektir.
Kanunun 35/B hükmünde belirtilen “Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kuruluşlarına ve faaliyete başlamalarına, ortaklarına, yöneticilerine, personeline, organizasyonuna, sermayelerine ve sermaye yeterliliğine, yükümlülüklerine, bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarına, pay devirlerine, yapabilecekleri faaliyetlere, faaliyetlerinin geçici veya sürekli olarak durdurulmasına ilişkin esaslar ile faaliyetleri sırasında uymaları gereken diğer ilke ve esaslar” ve 35/C hükmünde belirtilen “Kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetlerine ve kripto varlıkların transfer ve saklanmasına ilişkin esaslar”ın Kurul tarafından belirleneceği belirtilmiş olup bu ilke ve esaslarda ayrıca bir düzenleme yapılması ve yayınlanması beklenmektedir.
İzinsiz faaliyet gösteren kuruluşlar ise yaptırımlar dahilinde üç yıldan beş yıla kadar hapis ve 5 bin günden 10 bin güne kadar adli para cezası verilebilecektir.
- Kripto varlıklara ilişkin düzenleyici işlem tesis etmek, özel ve genel nitelikte karar almak, tedbir ve yaptırım uygulamak konusunda tamamen SPK yetkili kılınmıştır. Bu kapsamda; SPK, kripto varlık hizmet sağlayıcılarla müşteriler arasındaki sözleşmelerin düzenlenmesi, kapsamı, ücret ve masraflar, akit ilişkisinin sona ermesi gibi bir çok konuda belirleyici esaslar getirebilecektir.
Hizmet sağlayıcılarının sistemlerinin güvenli yürütülmesi için bir çok yükümlülük atfedilerek özellikle bilgi sistemleri ve teknolojik altyapı konularında Tubitak’ın kriterlerine uygunluğu aranacaktır. Yani çoğu usul ve esasta SPK tek başına yetkili iken; teknolojik altyapı konularının teknik karmaşasında Tubitak’ın SPK’ya da rehberlik edeceği anlaşılmaktadır. Müşterilerin kripto varlık transferlerinin gerçekleştirildiği cüzdanlara ve fon transferlerinin gerçekleştirildiği hesaplara ilişkin kayıtlar kripto varlık hizmet sağlayıcıları tarafından güvenli, erişilebilir ve takip edilebilir şekilde kayıt altında tutulacaktır. Tüm işlem kayıtlarının bütünlüğü, doğruluğu ve gizliliği esastır. Aynı zamanda; platformların kendi nezdinde işlem görecek veya ilk satış ya da dağıtımı yapılacak kripto varlıkların belirlenmesinde ve işlem görmesinin sona erdirilmesine ilişkin olarak; yazılı listeleme prosedürü oluşturulması zorunlu hale gelmiştir.
- Platformların müşterilerine ait kriptovarlıkların müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurulması esas olmakla birlikte; müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurmayı tercih etmemeleri halinde kripto varlıklara ilişkin saklama hizmetinin, Kurul tarafından yapılacak düzenleme uyarınca yetkilendirilmiş ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından uygun görülen bankalarca veya Kurulca kripto varlık saklama hizmeti sunma konusunda yetkilendirilmiş diğer kuruluşlarca sunulması ve müşterilere ait nakitlerin bankalarda tutulması zorunlu hale gelmiştir. Bu kapsamda hizmet sağlayıcılarının bankalarla yeni bir anlaşma modeline gideceği öngörülmektedir.
- Düzenlemede kripto hizmet sağlayıcılarının ortakları için kriterler belirilenmiş, ortaklık yapısının şeffaf ve güvenilir olmasını amaçlayan kısıtlamalar getirilmiştir. Aynı zamanda; pay devirlerinde Kurul izninin alınması zorunlu kılınmıştır. İzinsiz şekilde gerçekleştirilen devirler pay defterine kaydolunamayacak ve bu hükme aykırı olarak pay defterine yapılan kayıtlar hükümsüz olacaktır.
- Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının bu kanunda kendisine atıf yapılan hükümler dışındaki hükümlere tabi olmayacağı açıkça belirtilerek kripto varlıkları özellikli değerlendirmiş ve boşluk bulunan konularda SPK’nın diğer hükümlerinin kıyasen uygulanmasının önü kapatılmıştır.
- Kripto varlık hizmet sağlayıcı kuruluşlar; kanunun yürürlüğe girme tarihinden itibaren 1 ay içerisinde faaliyet izni için beyanda bulunmamaları halinde kendi kuruluşlarına dair üç ay içinde tasfiye kararı alacaklarını ve bu tasfiye sürecinde yeni müşteri kabul etmeyeceklerini beyan etmeleri gerekmektedir. Faaliyet izni almak için başvuruda bulunmayan ve üç aylık sürede de tasfiye kararı almayan kuruluşlar 99/A ve 109/A maddeleri kapsamında yaptırıma tabi olacaktır.
- Kurul tarafından ilgili kanunun yürürlüğe girmesinden önce faaliyette bulunan kripto varlık hizmet sağlayıcılarının yetkilendirme işlemlerinin tamamlanması için belirli bir süre tanınabilecek ve bu süre içinde yetki belgesi alamayan kuruluşların faaliyetleri sonlandırılabilecektir.
- Yurtdışında yerleşik kripto varlık hizmet sağlayıcılarına da bir takım yükümlülükler getirilmiştir. Yurtdışındaki hizmet sağlayıcıları; Türkiye’ye yönelik işlemlerini kanunun yürürlük tarihi itibariyle sonlandırmak zorundadır. Buna göre; yurtdışı platformlarının Türkiye’deki kişilere hizmet sunması izinsiz kripto varlık hizmeti olarak kabul edilerek yasaklanabilecektir. Yabancı platformların hizmetleri açısından; doğrudan Türkiyedeki kişilere sunulan hizmetler ile birlikte, Türkiye’de işyeri açmaları, Türkçe internek sitesi oluşturmaları, Türkiye’deki kişi ve kurumlar aracılığı ile tanıtım ve pazarlama yapmaları da bu hizmetlerin Türkiye’deki kişilere hitaben olduğunun kabulü niteliğinde olacaktır.
- Müşterilerin kripto varlıklarını nakite veya nakitlerini kripto varlığa çevirmelerine imkan veren ATM ve benzeri cihazların faaliyet ve işlemleri kanunun yürürlüğe girmesi itibariyle üç ay içinde sonlandırılacaktır.
- Hizmet sağlayıcıların faiz gelirleri hariç tüm gelirlerinin azami yüzde onu her yıl olmak üzere ve Kurulca belirlenecek oran dahilinde Kurul bütçesine gelir kaydedilecektir.
Sonuç olarak;
Söz konusu düzenlemelerin yasada yer alması blokzincir teknolojisinin hız kesmeden büyüdüğü ve artık devletler tarafından yok sayılan ya da yasaklanan araçlar olmak yerine varlığı kabul edilen ve kontrol altında tutulan geleceğin finansal araçları olduğunun bir göstergesi niteliğindedir.
SPK nezdinde atfedilen yükümlülükler, kısıtlamalar ve yaptırımlar bu düzenleme ile artmış durumda olup; kripto varlık hizmet sağlayıcıların ivedi şekilde uyum sürecine entegre olması kritik önem arz etmektedir. Bunların en önemlisi elbette faaliyet izni konusundaki süreye tabi yükümlülüktür. Ancak belirtmek gerekir ki; bu regulasyonların tek muhattabı hizmet sağlayıcılar olmamakla birlikte; gereken durumlarda müşteri cüzdanlarını muhafaza etmek konusunda bankaların da yeni düzenlemelere hazır olması gerekecektir.
Kanun değişikliği ile bir çok maddeye ekleme yapılmış olmakla birlikte; özellikle SPK tarafından belirlenecek olan bazı usul ve esasların şimdilik açıklanmadığı ve ileride beyan edilebileceği de anlaşılmakta olup; usul ve esasların belirlenebilir hale gelmesi öngörülebilirlik açısından da önemli olmakta ve uyum süreci için bu kriterlerin zamanla hem uygulamadaki yansımaları hem de mevzuattaki yerinin takibi gerekmektedir. Bu kapsamda gerek mevzuat gerekse öncesindeki taslaklar ofisimizce takip edilmekte ve sektördeki müvekkillerimizle özel olarak; sosyal platformlar ve haber sitelerimiz aracılığı ile siz değerli okuyucularımız ile genel olarak tüm güncel gelişmeler paylaşılmaktadır.
Bilgilerinize sunarız.